Tổng quan về thông tin tài chính

Thông tin tài chính xuất hiện ở xung quanh ta, gắn liền với từng cá nhân và tổ chức. Vậy thông tin tài chính là gì, nó từ đâu ra? Ai là người cần sử dụng nó? Và ý nghĩa của nó đối với các users là gì?

1. Nguồn gốc thông tin tài chính

Các dữ liệu cá nhân, ví dụ như thẻ tín dụng, tài sản cá nhân Bill Gates đang sở hữu, hay các thông tin của một tổ chức như tiền gửi trong ngân hàng, tiền nợ,... tất cả các dữ liệu tiền tệ trong thanh toán, thẩm định tín dụng, cho vay và các hoạt động tài chính khác được gọi là thông tin tài chính. Tất cả mọi người cần biết một vài điều về thông tin tài chính. Bạn có thể không sở hữu bất kỳ cổ phiếu hay cổ phần nào của một doanh nghiệp, nhưng bạn, bạn bè và gia đình của bạn có thể làm việc cho một tổ chức hay một doanh nghiệp. Để có được thông tin chi tiết hơn về các tổ chức này đang hoạt động tốt hay không, bạn sẽ cần có khả năng đọc và diễn giải các thông tin tài chính.

Hơn nữa, rất nhiều người đầu tư vào các quỹ hưu trí, hoặc nằm trong một tổ chức công đoàn, hoặc có tiền gửi tiết kiệm trong một tổ chức tài chính. Những tổ chức này đầu tư tiền của bạn vào các loại chứng khoán tài chính. Nếu họ đầu tư một cách thông minh thì bạn an toàn và sẽ có một khoản lợi nhuận rất tốt. Còn nếu họ đầu tư dở tệ thì bạn sẽ phát hiện ra là số tiền mà bạn vất vả kiếm được sẽ bị phung phí. Thêm vào đó, rất nhiều nhà nghiên cứu (bao gồm cả các sinh viên đang làm các đề tài nghiên cứu) cần tiến hành các nghiên cứu sâu về các báo cáo của công ty. Những nghiên cứu sinh này cần hiểu được thông tin công ty nghĩa là gì và các cách khác nhau mà bản báo cáo được trình bày.

Mỗi ngày có một số lượng lớn thông tin tài chính được tạo ra. Một số xuất hiện ở báo cáo của công ty, báo cáo của chính phủ và báo cáo của các tổ chức khác ví dụ như các trường học và bệnh viện. Thông tin tài chính cũng bao gồm các thông tin về giá cả và các giao dịch trên các thị trường tài chính và thị trường hàng hóa đa dạng, bao gồm thị trường tiền tệ (thị trường huy động vốn ngắn hạn), thị trường vốn (thị trường huy động các nguồn vốn dài hạn như Sàn giao dịch chứng khoán), và các thị trường hàng hóa (thị trường giao dịch các loại hàng hóa như dầu mỏ, kim loại,…)

Bên cạnh đó, báo chí cung cấp một số lượng lớn các thông tin tài chính cho cả dân chuyên lẫn dân không chuyên về tài chính. Và tất nhiên, Internet là nguồn chính cung cấp thông tin tài chính vì nó là trạm trung gian có thể cung cấp thông tin tài chính cập nhật đến từng phút.

2. Users chính của thông tin tài chính

Có một số nhóm users muốn sử dụng các báo cáo tài chính để thỏa mãn các nhu cầu thông tin của họ.

Nhà đầu tư: Các nhà đầu tư là các cá nhân và tổ chức (ví dụ như các công ty bảo hiểm, các quỹ hưu trí,etc.) đứng ra mua cổ phiếu của một công ty, sau đó trở thành cổ đông của công ty đó. Với tư cách cổ đông, họ trở thành người đồng sở hữu của công ty. Nhà đầu tư mua cổ phiếu với hy vọng có lãi từ cổ phiếu, có thể dưới hình thức công ty đó sẽ trả cho họ một món cổ tức hời (từ nguồn lợi nhuận sau một năm làm ăn tốt của công ty), hoặc bởi vì cổ phiếu của công ty tăng giá và nhà đầu tư ăn chênh lệch từ khoản tăng giá đó.

Tờ Financial Times, số ngày 20/05/2014, đã trích lời của Micheal Bloomberg và Mary Schapiro: “Đưa cho các nhà đầu tư quyền truy cập vào tất cả các thông tin mà họ cần”. Thường thì các cổ đông là users chính của các báo cáo công ty, và vì thế rất nhiều quy định và luật liên quan đến báo cáo của các công ty được ban hành dựa trên lợi ích của cổ đông.

Nhân viên công ty: Các nhân viên và công đoàn đọc báo cáo của công ty để tìm ra liệu công ăn việc làm của họ có được đảm bảo hay không. Họ cũng hứng thú đến lợi nhuận của công ty, bởi lẽ lợi nhuận cao đồng nghĩa với khả năng tăng lương vào năm tới. Nhiều nhân viên cũng đồng thời sở hữu cổ phiếu của chính công ty đó.

Các tổ chức cho vay: Các ngân hàng và tổ chức cho vay nghiên cứu báo cáo của các công ty để kiểm tra liệu công ty có khả năng trả cả gốc lẫn lãi cho khoản tiền mà họ đã vay hay không.

Các nhà quản lý: Nhà quản lý của chính doanh nghiệp là người có khả năng truy cập vào tất cả các dữ liệu kế toán nội bộ của công ty. Các thông tin này sẽ hộ trợ họ kiểm tra năng suất hiện tại của công ty và đưa ra quyết định về các hoạt động trong tương lai. Hơn nữa, các nhà quản lý của công ty cũng muốn biết về thông tin tài chính của đối thủ cạnh tranh khác để "biết người biết ta, trăm trận trăm thắng".

Các nhà cung cấp và các tổ chức tín dụng: Các doanh nghiệp cung cấp hàng hóa cho công ty dưới dạng "đưa hàng trước, trả tiền sau", các chủ nợ của công ty sẽ muốn chắc chắn rằng họ sẽ được trả tiền đúng thời hạn. Vì thế, trước khi cung cấp tín dụng cho một công ty, các tổ chức tín dụng sẽ nghiên cứu báo cáo tài chính của công ty đó.

Khách hàng: Các khách hàng thường xuyên của một công ty sẽ muốn kiểm tra liệu công ty có khả năng cung ứng tốt cho họ trong tương lai hay không. Nghiên cứu báo cáo tài chính sẽ cung cấp cho họ một hình ảnh rõ nét về mức độ khỏe mạnh của doanh nghiệp mà họ đang hợp tác.

Chính phủ: Các cơ quan thống kê của chính phủ thu thập thông tin về kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trên khắp đất nước. Các cơ quan chuyên môn, ví dụ như cơ quan thuế, sẽ cần nghiên cứu các báo cáo của doanh nghiệp để thông báo cho các tỏ chức này thực hiện các nghĩa vụ thuế, chẳng hạn như thuế doanh nghiệp.

Công chúng: phần nhiều sử dụng báo cáo tài chính vì một số các lý do cụ thể, ví dụ, các sinh viên kinh tế sẽ sử dụng các báo cáo để học tập; trong khi người dân tại cộng đồng địa phương có thể muốn kiểm chứng ảnh hưởng của công ty đối với địa phương, hoặc đối với môi trường việc làm.

Nhà báo: Các nhà báo kinh tế sử dụng báo cáo kinh doanh để tìm hiểu về sức khỏe của nên kinh tế về tổng thể, sức khỏe của các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế, và sức khỏe của các cá thể kinh doanh cụ thể. Báo cáo của các phóng viên kinh tế được đọc rộng rãi và được sử dụng bởi các users khác của thông tin tài chính đã liệt kê bên trên.

3. Báo cáo tài chính, hình thái quan trọng nhất của thông tin tài chính

Thông tin tài chính được trình bày dưới nhiều hình thức. Ví dụ như bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền mặt, những báo cáo tài chính thường được tìm thấy trong báo cáo thường niên của doanh nghiệp, có lẽ là hình thức phổ biến nhất để trình bày thông tin tài chính. Đây cũng là cách doanh nghiệp thỏa mãn nhu cầu cơ bản về thông tin tài chính của đa số users. Tuy nhiên, các báo cáo tài chính thường rất khó hiểu, và chính vì thế, các users của thông tin tài chính cần học cách làm sao để "đọc" báo cáo tài chính.

Bình thường một báo cáo thường niên sẽ bao gồm 2 phần chính:

• Thông tin kế toán: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.

• Thông tin phi tài chính: Báo cáo của ban giám đốc, báo cáo của chủ tịch hội đồng quản trị, báo cáo kiểm toán, và các báo cáo khác, như là báo cáo về chiến lược kinh doanh mới.

Để “đọc” báo cáo tài chính một cách hiệu quả, các nhà đầu tư, nhà phân tích phân tích báo cáo tài chính của công ty để biết được tình hình hoạt động kinh doanh của nó. Từ thông tin thô trong báo cáo tài chính, các nhà đầu tư sẽ sử dụng các phương pháp đặc biệt, ví dụ như tính toán các chỉ số chính mà họ quan tâm (như chỉ số thanh toán, chỉ số hoạt động, chỉ số rủi ro và chỉ số tăng trưởng tiềm năng của công ty). Cụm từ "phân tích thông tin tài chính" đại biểu cho các quá trình và kỹ thuật được sử dụng để phân tích và rút ra các thông tin quan trọng từ bên trong các báo cáo tài chính, hay từ bất kỳ văn bản hỗ trợ cung cấp thông tin tài chính khác. Đây là quá trình phân tích rất quan trọng trong “phân tích cơ bản”, một trong những kỹ thuật phân tích chính được các nhà đầu tư sử dụng để đưa ra quyết định đầu tư.

4. Tầm quan trọng của thông tin tài chính

Thông tin tài chính có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà quản lý doanh nghiệp cũng như đối với các đối tượng quan tâm khác.

Các dạng chính của báo cáo tài chính là báo cáo kết quả kinh doanh, bảng cân đối kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ, là những báo cáo được trình bày hết sức tổng quát, phản ánh một cách tổng hợp nhất về tình hình tài sản, các khoản nợ, nguồn hình thành tài sản, tình hình tài chính cũng như kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. Các thông tin này là nguồn chính để các giúp cho việc kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng vốn và khả năng huy động vốn vào sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, và là căn cứ quan trọng trong việc phân tích, nghiên cứu và đề ra các quyết định về quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư của chủ sở hữu, các nhà đầu tư, các chủ nợ hiện tại và tương lai của doanh nghiệp.

Như vậy chúng ta đã biết thông tin tài chính là yếu tố thiết yếu để các users của nó đưa ra các quyết định quan trọng. Tuy nhiên, có thông tin tài chính là chưa đủ, chất lượng của thông tin tài chính mới là điều mà các users mong đợi. Cụ thể, đối với báo cáo thường niên của một doanh nghiệp, trung thực, rõ ràng, ngắn gọn nhất có thể là các tiêu chí mà các nhà đầu tư và những users khác mong đợi từ báo cáo tài chính. Các báo cáo thường niên quá dài là một rào cản đối với việc đọc hiểu nó. Ví dụ như báo cáo thường niên năm 2007 của HSBC dài 454 trang, nặng 1.36kg. Báo cáo này có thể vô cùng chi tiết, nhưng độ dài của nó có thể khiến người đọc phải lùi bước, hoặc làm loãng thông tin họ cần. Tại Anh, Financial Reporting Council (FRC) là tổ chức được thành lập từ những năm 90 với sứ mệnh là đưa ra các hướng dẫn cập nhật để giúp các doanh nghiệp trong việc giảm độ dài và phức tạp của báo cáo thường niên.

Thuật ngữ “vốn hóa trách nhiệm” đã trở thành xu hướng công bố thông tin chủ đạo kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 2008 và hậu quả của nó. Cuộc khủng hoảng đã làm dấy lên những tranh luận trong công chúng về vai trò của doanh nghiệp trong xã hội và làm thế nào để doanh nghiệp có thể khôi phục niềm tin với các bên liên quan, như khách hàng, nhà đầu tư… Chất lượng thông tin tài chính đã trở thành một trong những tiêu chí hàng đầu mà các nhà đầu tư tìm kiếm ở các doanh nghiệp hiện nay.