Composer giải quyết các vấn đề trong quản lý thư viện mã nguồn mở PHP

Trong bài viết trước, tôi đã đề cập đến những vấn đề vô cùng nan giải trong việc quản lý mã nguồn PHP mà mọi lập trình viên đều có thể gặp phải. Nhưng kể từ khi Composer ra đời, những vấn đề này đã thực sự được giải quyết một cách triệt để. Những lập trình viên PHP giờ đây có thể thoải mái sử dụng những thư viện để phát triển dự án của mình mà không một chút lo lắng. Để có cái nhìn rõ hơn, tôi sẽ cùng các bạn đi vào tìm hiểu xem Composer đã thực sự giải quyết những vấn đề của chúng ta như thế nào.

Composer thực sự đã quá phổ biến và các bạn cũng có thể dễ dàng tìm hiểu thông tin về nó trong những bài viết trên Internet. Do vậy, tôi sẽ không giới thiệu về những phần này nữa. Thay vào đó, các bạn hãy tự tìm hiểu sơ lược và cài đặt Composer cho máy tính cá nhân của mình để bắt đầu.

Để chắc chắn rằng chúng ta đã cài đặt Composer thành công, hãy chạy câu lệnh sau:

$ composer --version
Composer version 1.6.3 2018-01-31 16:28:17

Dưới đây, tôi sử dụng hệ điều hành Ubuntu 16.04. Do vậy, các thao tác cũng như các lệnh đều được thức thi trên terminal của hệ điều hành này.

Trước tiên, tôi tạo ra một thư mục tên composer-demo và di chuyển vào trong thư mục này.

Thứ hai, tôi sử dụng câu lệnh composer init để tạo ra tệp composer.json - nơi lưu trữ thông tin các thư viện sẽ được sử dụng. Lệnh này sẽ tương tác và yêu cần bạn nhập một vài thông số nhưng chỉ "Package name" là bắt buộc. Do vậy, tôi chỉ cần nhập package name và nhấn "enter" để bỏ qua các thông số còn lại. Cuối cùng, tôi có một tệp composer.json đơn giản trông như thế này:

{
    "name": "xuanquynh/composer-demo",
    "authors": [
        {
            "name": "Nguyen Xuan Quynh",
            "email": "nguyenxuanquynh2210vghy@gmail.com"
        }
    ],
    "require": {}
}

Tiếp theo, để tìm kiếm một thư viện nào đó, các bạn có thể truy cập vào trang packagist.org. Còn với tôi, symfony/http-foundation là một lựa chọn tuyệt vời cho việc xử lý http request trong php nên tôi sẽ lấy thư viện này làm ví dụ. Tôi chạy lệnh composer require "symfony/http-foundation:3.4.*" để cài đặt thư viện này. Sau khi cài đặt xong, một thư mục có tên vendor xuất hiện trong thư mục hiện tại.

$ ls
composer.json  composer.lock  vendor

Lúc này, thư mục composer-demo/vendor/symfony/http-foundation chính là nơi chứa mã nguồn của thư viện mà tôi vừa cài đặt.

Để sử dụng thư viện này, tôi tạo ra một tệp composer-demo/index.php với nội dung sau:

<?php

require 'vendor/autoload.php';

$request = SymfonyComponentHttpFoundationRequest::createFromGlobals();

var_dump(get_included_files());

var_dump($request);

Sau đó, tôi chạy lệnh php -S localhost:8080 và ghé thăm trình duyệt để rõ kết quả. Mọi thứ hoạt động thật tuyệt vời. Bằng một phương thức nào đó, Composer đã tải thư viện mà tôi mong muốn, lưu nó trong thư mục vendro và đăng ký giúp tôi trong vendor/autoload.php. Tôi chỉ việc tận hưởng thành quả mà nó đem lại. Thay vì phải tự đi tìm mã nguồn, tải về và lưu trữ vào thư mục mình mong muốn, việc cài đặt thư viện giờ đây đã trở nên dễ dàng hơn rất nhiều đúng không nào?

Bây giờ, tôi muốn sử dụng thêm thư viện symfony/validator với phiên bản 3.4, tôi chỉ cần chạy lệnh composer require "symfony/http-foundation:3.4.*". Sau khi cài đặt xong, tôi kiểm tra tệp composer.json thì thấy hai thư viện này đã được liệt kê trong phần require với phiên bản xác định.

{
    "name": "xuanquynh/composer-demo",
    "authors": [
        {
            "name": "Nguyen Xuan Quynh",
            "email": "nguyenxuanquynh2210vghy@gmail.com"
        }
    ],
    "require": {
        "symfony/http-foundation": "3.4.*",
        "symfony/validator": "3.4.*"
    }
}

=> 3 vấn đề trong cài đặt thư viện đã được giải quyết:

• Không lo phải thêm thư viện mới: Tôi có thể thoải mái thêm một thư viện mới bằng cách chạy lệnh composer require packagename:<version> mà không cần bận thêm đến việc tải nó.

• Không lo tải tệp thừa trong request: Sau khi cài đặt xong symfony/validator mà chưa sử dụng, tôi chạy lại lệnh php -S localhost:8080 và xem lại trình duyệt thì thấy không có tệp nào của thư viện symfony/validator được tải vào lúc này. Rõ ràng, những tệp nào không được sử dụng, không cần thiết trong một request đã không được tải.

• Không lo các thư viện yêu cầu chéo: Các bạn có thể xem trên trang chi tiết symfony/http-foundation và symfony/validator, hai thư viện này đều yêu cầu một thư viện khác là symfony/polyfill-mbstring. Nhưng khi vào trong composer-demo/vendor/symfony, tôi chỉ thấy có một thư mục polyfill-mbstring chứa mã nguồn. Có thể thấy các thư viện đều chỉ được cài đặt một lần cho dù nó được yêu cầu bởi hai hay nhiều thư viện khác nhau.

Có thể thấy, cài đặt thư viện PHP với Composer đã được đơn giản hóa hơn rất nhiều so với việc phải thao tác thủ công. Vậy còn với việc cập nhật và nâng cấp thì như thế nào? Xét trong ví dụ trên, sau một thời gian, tôi thấy thư viện symfony/http-foundation phiên bản 4.0 đã được release và có nhiều phần thật tiện ích, tôi quyết định dùng nâng cấp. Và như vậy, tôi chỉ cần chạy một lệnh composer require symfony/http-foundation:4.0 là đã có được phiên bản mình mong muốn. Các bạn có thể thể thử và thấy thông báo trên terminal:

Updating symfony/http-foundation (v3.4.8 => v4.0.0): Loading from cache
Updating symfony/validator (v3.4.8 => v4.0.0): Loading from cache

Sau đó một thời gian, symfony/http-foundation phiên bản 4.0 có xuất hiện một lỗi bảo mật. Vậy là tôi tìm cách để quay lại phiên bản 3.4. Chắc hẳn các bạn đá biết rõ việc cần làm rồi đấy. Sau khi chạy lệnh xong, trên terminal sẽ thông báo:

Updating symfony/http-foundation (v4.0.0 => v3.4.8): Loading from cache

Các bạn có thể thấy rất rõ rằng, việc cập nhật và nâng cấp phiên bản đã được thu gọn vào trong một câu lệnh thật đơn giản. Dĩ nhiên, nhiều khi để nâng cấp, chúng ta vẫn cần lưu ý và làm thêm những việc quan trọng khác mà những tác giả có đề cập trong thư viện của họ. Nhưng nhìn chung, Composer đã làm cho chúng ta những công việc khó khăn nhất.

Và nếu bạn là người luôn thích cái mới, chỉ với composer update mỗi ngày, bạn luôn sở hữu những phiên bản mới nhất của những thư viện đã được cài đặt.