Lập trình C: Bài 9 – Mảng trong C

Trước khi tìm hiểu về mảng trong C, chúng ta thử làm ví dụ mở đầu.

1. Ví dụ mở đầu

Xét ví dụ nhập 5 số nguyên, xuất ra màn hình 5 số đó trên một dòng và tổng 5 số đó.

// e.g about array - code by nguyenvanquan7826
#include <stdio.h>

int main() 
{
    int a, b, c, d, e; // 5 bien

    printf("Nhap a = ");
    scanf("%d", &a);

    printf("Nhap b = ");
    scanf("%d", &b);

    printf("Nhap c = ");
    scanf("%d", &c);

    printf("Nhap d = ");
    scanf("%d", &d);

    printf("Nhap e = ");
    scanf("%d", &e);

    int tong  = a + b + c + d + e;
    printf("Tong cua %d + %d + %d + %d + %d = %d 
", a, b, c, d, e, tong);

    return 0;
}

Kết quả:

Nhap a = 3
Nhap b = 5
Nhap c = 3
Nhap d = 6
Nhap e = 1
Tong cua 3 + 5 + 3 + 6 + 1 = 18

Như ví dụ ta thấy nhập hết 5 số và xuất chúng ta màn hình có vẻ rất vất vả và ta đã phải sử dụng quá nhiều biến, nếu số biến của chúng ta không phải là 5 mà là 50, 500,… thì việc này quả là rất khó khăn. Để khắc phục điều này chúng ta hãy sử dụng kiểu mảng.

Mảng Là tập hợp các phần tử có cùng kiểu dữ liệu. Mảng có mảng 1 chiều, 2 chiều,… và mỗi kiểu dữ liệu thì có 1 kiểu mảng tương ứng (mảng nguyên, mảng thực, mảng ký tự (chuỗi)),… Ta chủ yếu xét về mảng 1 chiều và mảng 2 chiều.

Bây giờ chúng ta sẽ giải quyết lại ví dụ trên bằng cách sử dụng mảng 1 chiều.

2. Mảng 1 chiều

2.1 Ví dụ tổng quan

Các bạn thử đọc và chạy chương trình này, sau đó hãy xem chi tiết ở dưới.

// e.g about array - code by nguyenvanquan7826
#include <stdio.h>

int main() 
{
    // khai bao mang a co n phan tu
    int n = 5, i, s = 0;
    int a[n];

    // thuc hien nhap tung phan tu mang
    for (i = 0; i < n; i++) 
    {
        printf("Nhap a[%d] = ", i);
        scanf("%d", &a[i]);
    }

    // thuc hien in cac phan tu cua mang ra man hinh
    printf("
Mang da nhap 
");
    for (i = 0; i < n; i++) 
    {
        printf ("%d 	", a[i]);
    }

    // tinh tong cac so trong mang
    for (i = 0; i < n; i++) 
    {
        s += a[i]; // s = s + a[i]
    }
    printf("
Tong cac so trong mang: %d
", s);

    return 0;
}

Nhap a[0] = 3
Nhap a[1] = 4
Nhap a[2] = 6
Nhap a[3] = 2
Nhap a[4] = 7
Mang da nhap
3 4 6 2 7
Tong cac so trong mang: 22

2.2 Cách khai báo mảng 1 chiều

KieuDuLieu TenMang [SoPhanTu];

VD: int a[10];

Mảng 1 chiều a gồm 10 phần tử thuộc kiểu nguyên. Sau khi khai báo ta có 1 mảng có dạng như sau:

2.3 Cách truy xuất đến các phần tử trong mảng

Sau khi mảng được khai báo, mỗi phần tử trong mảng đều có chỉ số để tham chiếu. Chỉ số bắt đầu từ 0 đến n-1 (với n là kích thước mảng). Trong ví dụ trên, ta khai báo mảng 10 phần tử thì chỉ số bắt đầu từ 0 đến 9.
Và ta truy xuất qua cú pháp: TenMang[ChiSo]

2.4 Cách nhập và xuất các phần tử của mảng

Để nhập dữ liệu cho các phần tử trong mảng ta cần duyệt tới từng phần tử trong mảng và tiến hành nhập bằng một vòng for

for (i = 0; i < n; i++) 
{
    printf("Nhap a[%d] = ", i);
    scanf("%d", &a[i]);
}

Việc xuất các phần tử trong mảng cũng được tiến hành tương tự:

for (i = 0; i < n; i++) 
{
    printf ("%d 	", a[i]);
}

2.5 Nhập xuất mảng sử dụng hàm

Trong nhiều bài toán, chúng ta phải nhập nhiều mảng, và xuất nhiều lần, khi đó hãy đưa nhập xuất vào hàm cho dễ dùng.

// e.g about array - code by nguyenvanquan7826
#include <stdio.h>

void nhapMang(int a[], int n) 
{
    int i;
    // thuc hien nhap tung phan tu mang
    for (i = 0; i < n; i++) {
        printf("Nhap a[%d] = ", i);
        scanf("%d", &a[i]);
    }
}

void xuatMang(int a[], int n) 
{
    int i;
    for (i = 0; i < n; i++) {
        printf ("%d 	", a[i]);
    }
}

int main() 
{
    // khai bao mang a co n phan tu
    int n = 5;
    int a[n];
    nhapMang(a, n);
    xuatMang(a, n);

    return 0;
}

Lưu ý: Một mảng có mối quan hệ với 1 con trỏ, mảng có thế coi như 1 con trỏ nên khi truyền mảng vào hàm thì các phần tử của mảng sẽ bị ảnh hưởng nếu có sự thay đổi nào trong mảng.

2.6 Một vài lưu ý khác

Khởi tạo mảng: Chúng ta có thể khởi tạo mảng trong quá trình khai báo ngay. VD: float a [5] = {3.4, 5, 6, 7, 4,2}
Với cách khởi tạo này nếu ta khởi tạo vượt quá 5 phần tử máy sẽ báo lỗi, nếu thiếu phần tử nào thì phần tử đó nhận giá trị là 0.
VD: float a [5] = {3.4, 5, 7} => a[4] = a[5] = 0.
VD: float a [5] = {3.4, 5, 7, 1, 2, 3} => máy báo lỗi.
Ngoài ra chúng ta có cách khai báo và khởi tạo mảng chưa biết trước số lượng.
VD: int a[] = {3,6,2,5} => Mảng có 4 phần tử nhận giá trị tương ứng.
Hoặc: int a[]; => Thường sử dụng khi dùng mảng làm tham số hình thức trong hàm.

3. Mảng 2 chiều

Chúng ta có thể coi nó như một ma trận. Các tính chất, cách khai báo, nhập xuất,… cũng tương tự như mảng 1 chiều.

KieuDuLieu TenMang [SoHang][SoCot];

VD khai báo: int a[5][10]; => Mảng a gồm 5 hàng và 10 cột (mỗi hàng có 10 phần tử).

// e.g about array - code by nguyenvanquan7826
#include <stdio.h>
#define MAX 10

// nhap mang n hang, m cot
void nhapMang(int a[MAX][MAX], int n, int m) 
{
    int i, j;
    for (i = 0; i < n; i++) {
        for (j = 0; j < m; j++) {
            printf("Nhap a[%d][%d] = ", i, j);
            scanf("%d", &a[i][j]);
        }
    }
}

// xuat mang n hang, m cot
void xuatMang(int a[MAX][MAX], int n, int m) 
{
    int i, j;
    for (i = 0; i < n; i++) {
        for (j = 0; j < m; j++) {
            printf ("%-3d", a[i][j]);
        }
        printf("
"); // xuong dong khi het 1 dong
    }
}

int main() 
{
    // khai bao mang a co n phan tu
    int n = 2, m = 3;
    int a[MAX][MAX];
    nhapMang(a, n, m);
    xuatMang(a, n, m);

    return 0;
}

Chú ý: Thực chất trong bộ nhớ, các phần tử của mảng 2 chiều (và mảng nhiều chiều) được tổ chức như là nhiều mảng 1 chiều liên tiếp nhau, vì vậy ta có thể quy mảng 2 chiều thành mảng 1 chiều.

chap9-luu-tru-mang-2-chieu-trong-c.png

Bài tập

1. Nhập vào một mảng, tìm số lớn nhất và nhỏ nhất trong mảng đã nhập.
2. Nhập vào một dãy số, in ra các vị trí số lớn nhất (có thể có nhiều vị trí).
3. Nhập vào một dãy số là lượng mưa của các tháng liên tiếp trong năm. Thông báo ra các tháng có lượng mưa lớn hơn lượng mưa trung bình của các tháng đó.
4. Nhập vào một dãy số, sắp xếp và in ra dãy số theo chiều tăng dần.
5. Nhập vào một ma trận (mảng 2 chiều). In ra tổng của mỗi hàng trong ma trận đó.