Lập trình viên và hội chứng tự kỷ

Khi tôi đọc bài viết của Wesner Moise về hội chứng Asperger (một dạng tự kỷ nhẹ), tôi đã không cảm thấy ngạc nhiên. Nhiều người trong số các nhà phát triển phần mềm giỏi nhất mà tôi từng biết đều có một vài đặc điểm đi kèm với hội chứng tự kỷ (Asperger):

1. Khiếm khuyết về mặt xã hội
Điều đáng chú ý bởi vì nó được phân loại là một dạng rối loạn, một số người bị hội chứng tự kỷ (Asperger) gần như bình thường trong khả năng đọc và sử dụng nét mặt cũng như các hình thức tinh tế khác của giao tiếp. Tuy nhiên, khả năng này không tự nhiên đến với hầu hết những người có hội chứng tự kỷ. Những người như vậy thường bị chậm phát triển các kỹ năng xã hội và phải học để có thể phát triển được những kỹ năng đó.

2. Có những mối quan tâm trong phạm vi hẹp và mãnh liệt
Hội chứng tự kỷ có thể liên quan đến một mức độ ám ảnh tập trung dữ dội vào những mối quan tâm. [.. ] Những mối quan tâm đặc biệt phổ biến là phương tiện vận tải (như tàu hỏa), máy tính, toán học (đặc biệt là các khía cạnh cụ thể, chẳng hạn như số pi), wikipedia, và khủng long. Lưu ý rằng một số trong những điều kể trên là mối quan tâm thông thường ở những trẻ em bình thường; sự khác biệt ở trẻ em tự kỷ đó là là cường độ bất thường trong mối quan tâm của chúng.

3. Lời nói và ngôn ngữ khá lập dị
Việc giải thích ngữ nghĩa là một dấu hiệu phổ biến khác nhưng không hoàn toàn xác định cho hội chứng này. Attwood đưa ra ví dụ về một cô gái bị hội chứng tự kỷ, một ngày nọ cô trả lời điện thoại gọi đến từ một người lạ hỏi là “Có Paul đó không?”. Mặc dù Paul trong câu hỏi là người có mặt ở trong nhà, nhưng anh ta không ở cùng phòng với cô, vì vậy sau khi nhìn xung quanh để khẳng định điều này, cô ta chỉ đơn giản nói “không” và dập máy. Người ở đầu bên kia đã gọi trở lại và giải thích với cô rằng ông muốn nhờ cô tìm Paul và chuyển điện thoại cho anh ta.

Tôi thường nói đùa rằng bạn phải có một chút ám ảnh mới có thể trở thành một lập trình viên giỏi được. Phát triển phần mềm thì ..

• chủ yếu là nam giới
• luôn gắn chặt với thứ tự, cú pháp, và giải thích chính xác
• cho phép bạn giao tiếp với máy tính chứ không phải con người
• đòi hỏi sự tập trung gần như ám ảnh

.. cũng giống như hội chứng tự kỷ.

Đây không phải là một ý tưởng mới; có một bài báo kinh điển trên tạp chí Wired về mối liên quan đáng lo ngại giữa lập trình và hội chứng tự kỷ:

Đó là một câu chuyện đùa vui quen thuộc trong ngành công nghiệp này, khi mà rất nhiều các lập trình viên lão làng trong các công ty lớn như Intel, Adobe, và Silicon Graphics – đến làm việc rất sớm, và về nhà rất muộn, luôn uống những chai nước ngọt Big Gulp loại lớn trong ô làm việc của họ trong khi ngồi viết code liên tục trong nhiều giờ liền – họ cũng thuộc diện nào đó trong hội chứng tự kỷ. Kathryn Stewart, giám đốc Học viện Orion, một trường trung học dành cho trẻ em bị bệnh tăng động ở California, đã gọi hội chứng tự kỷ là bệnh “rối loạn của các kỹ sư”. Bill Gates cũng thường xuyên được chẩn đoán trên báo chí là: luôn tập trung đầu óc của ông duy nhất vào các chi tiết kỹ thuật nhỏ nhất. Nhiều đồng nghiệp trongThung lũng Silicon “có thể được chẩn đoán bị hội chứng ODD (Hội chứng rối loạn chống đối và thách thức) – họ là những kẻ lập dị”. Trong tác phẩm Microserfs, tiểu thuyết gia Douglas Coupland cũng nhận xét, “Tôi nghĩ rằng tất cả mọi người làm việc liên quan đến công nghệ đều mắc chứng tự kỷ ở dạng nhẹ.”

Mặc dù không có ai cố gắng thuyết phục những bộ óc thông minh và giỏi nhất của Thung lũng Silicon đăng ký tham gia vào các bài test về căn bệnh này, văn hóa của khu vực này đã phát triển một cách tinh tế để đáp ứng nhu cầu xã hội của những người trưởng thành bị mắc chứng tự kỷ nhẹ. Trong cộng đồng những kỹ sư và nhà nghiên cứu R&D, thái độ xã hội bị gạt sang một bên. Bạn có thể lập dị như bạn muốn, nhưng nếu code của bạn là quan trọng, thì không ai sẽ chỉ ra rằng bạn đã được mặc một chiếc áo sơ-mi liên tục trong 2 tuần liền. Những người tự kỷ gặp khó khăn trong việc làm nhiều nhiệm vụ cùng một lúc (đa nhiệm) – đặc biệt là khi một trong các kênh giao tiếp là kiểu mặt đối mặt. Thay thế sự huyên náo của các văn phòng kiểu truyền thống bằng một màn hình máy tính và một địa chỉ email, chèn vào một giao diện điều khiển được giữa một lập trình viên và sự hỗn loạn của cuộc sống hàng ngày. Việc làm phẳng sự phân cấp thứ bậc ở nơi làm việc sẽ tạo ra sự thoải mái hơn cho những ai thấy khó khăn trong việc giao tiếp xã hội. Trong một thế giới WYSIWYG (What You See Is What You Get), nơi sự tôn trọng và phần thưởng được dựa hoàn toàn vào công sức họ bỏ ra, thì đó là giấc mơ của một người mắc hội chứng tự kỷ.

Có một yếu tố di truyền đã được ghi nhận trong hội chứng rối loạn phát triển này, nhưng điều không may là nó có nhắm đến khu vực mà các kỹ sư phần mềm tập trung sinh sống:

Những điểm nóng công nghệ cao như Thung lũng Silicon, và vành đai Route 128 bao quanh Boston, là một nghịch lý gây tò mò: Chúng là nơi tập hợp của những người cô đơn. Ở những nơi này, nếu bạn là một người đam mê công nghệ (geek) và mắc hội chứng tự kỷ nhẹ, thì nhiều khả năng bạn sẽ gặp một ai đó có cùng nỗi ám ảnh dai dẳng giống như bạn (ví dụ về Linux hay Star Trek). Khi mà ngày càng nhiều phụ nữ bước chân vào lĩnh vực IT, thì những gã trước đây chưa bao giờ có một lời cầu nguyện để tìm kiếm một người bạn đời đồng cảm đột nhiên phát hiện ra rằng cô ấy đang ngôi viết code ngay trong ô làm việc bên cạnh.

Các nhà di truyền học đã suy đoán về một giả thuyết hấp dẫn có thể giải thích cho sự gia tăng của các rối loạn trong cộng đồng kỹ sư lão luyện ở Thung lũng Silicon, đó là sự gia tăng về sự phối ngẫu giữa những cá thể trong cộng đồng này. Bình thường các quý ông tóc vàng sẽ thích các cô gái tóc vàng; người trí thức thường gặp bạn đời của mình trong phòng chờ của bác sĩ chuyên khoa. Có những áp lực bổ sung và các biện pháp khuyến khích cho những người tự kỷ tìm thấy bạn tâm giao – nếu họ muốn làm như vậy – với một người nào đó cũng có hội chứng tự kỷ. Grandin viết, “Hôn nhân diễn ra tốt nhất khi hai người tự kỷ kết hôn hoặc khi một người tự kỷ kết hôn với một người bạn đời tàn tật hoặc lập dị…. Họ bị hấp dẫn nhau bởi vì trí tuệ của họ làm việc trên cùng một bước sóng giống nhau.”

Tại các trạm y tế và trường học trong Thung lũng Silicon, người ta quan sát thấy rằng hầu hết các bậc cha mẹ của những đứa trẻ mắc chứng tự kỷ là những kỹ sư và lập trình viên có biểu hiện mắc hội chứng tự kỷ dạng nhẹ. Và đó có thể không phải là tin tức gì mới mẻ đối với cộng đồng này. Tháng Giêng vừa rồi, Microsoft đã trở thành công ty lớn của Mỹ đầu tiên cung cấp quyền lợi bảo hiểm cho nhân viên của mình để trang trải chi phí đào tạo hành vi cho những đứa con mắc chứng tự kỷ của họ. Một bà mẹ ở khu vực Bay Area nói với tôi rằng khi bà đang có kế hoạch chuyển tới Minnesota với con trai mình, người có hội chứng tự kỷ, bà đã hỏi trường học ở quận xem liệu họ có thể đáp ứng được nhu cầu của con trai bà. “Họ nói với tôi rằng góc phần tư phía Tây Bắc của Rochester, nơi các nhân viên hãng IBM tụ tập sinh sống, có một số lượng lớn các trẻ em mắc chứng tự kỷ,” bà nhớ lại. “Đó cũng là lời đề xuất để tôi chuyển nhà đến khu vực này sinh sống.”

Nhưng cuối cùng một câu hỏi quan trọng là về mức độ; điều gì sẽ quyết định xem đâu là người tự kỷ và đâu là người bình thường? Hans Asperger, vị bác sĩ tâm thần người Áo lần đầu tiên xác định các điều kiện để xác định đâu là người mắc bệnh tự kỷ, đã từng viết rằng để thành công trong khoa học và nghệ thuật, một chút tự kỷ là điều cần thiết.

Techtalk via Vinacode