Trí tuệ nhân tạo và xu thế thay đổi ngành nghề trong tương lai

Những ai đã từng xem “Ex machina”, bộ phim khoa học viễn tưởng về đề tài trí thông minh nhân tạo ra mắt đầu năm 2015, hẳn sẽ thấy ấn tượng với nhân vật người máy Ava. Nhân vật này đã khiến khán giả xem phim đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác,thậm chí là cảm giác lo lắng sợ hãi về những gì một robot có thể làm được. Ex machina không phải là bộ phim đầu tiên về đề tài người máy, nhưng đặt trong bối cảnh hiện tại khi mà sự phát triển của khoa học công nghệ đang diễn ra với tốc độ “chóng mặt”, bộ phim đã đánh đúng trọng tâm vấn đề, con người sợ công nghệ sẽ chiếm dụng cuộc sống, nhưng không ngừng tham vọng về những bước tiến hóa mới của công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực AI.

Trên thực tế, dựa trên những bước tiến bộ của kĩ thuật học máy (machine learning), những năm gần đây rất nhiều sản phẩm AI đã ra đời. Có thể kể đến những trợ lý ảo như Siri, Google now hay Alexa của Amazon...Với sự tiến bộ vượt bậc của trí tuệ nhân tạo cuộc sống của chúng ta sẽ ngày càng tiện lợi hơn. Thế nhưng, xét ở khía cạnh công việc, sẽ có không ít những câu hỏi được đặt ra : liệu công việc chúng ta đang làm có bị mất đi? nếu một ngày nào đó xuất hiện cấp dưới của mình là một robot trí tuệ nhân tạo, làm thế nào để có thể đưa ra những chỉ thị và làm việc cùng nhau?

Trong bài viết này tôi xin giới thiệu những lĩnh vực chủ yếu được dự đoán sẽ ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tương lai, kéo theo đó là những ngành nghề công việc mất đi cũng như những ngành nghề mới sẽ ra đời.

１.「Nhận biết」「Dự báo」「Thực thi」

Theo dự đoán lĩnh vực ứng dụng AI dựa trên kĩ thuật học máy sẽ được phân chia thành 3 loại chính như sau:

1.1. Nhận biết

・Phân biệt・Phân loại・tìm kiếm thông tin（ngoài ngôn ngữ, hình ảnh） ・Lý giải ý nghĩa của âm thanh, hình ảnh, ảnh động ・Phát hiện và dự đoán bất thường

1.2. Dự báo

・Dự báo về số ・Dự dự báo về nhu cầu, mục đích ・Matching

1.3. Thực thi

・Tạo ra biểu hiện mới ・Thiết kế ・Tối ưu hóa hành động ・Tối ưu hóa công việc

Trong 3 lĩnh vực ứng dụng trên, có thể thấy rằng tại lĩnh vực “nhận biết ” và “dự báo” đã có khá nhiều sản phẩm đạt được trình độ nhất định như trên, mặt khác lĩnh vực thực thi cũng còn nhiều sản phẩm chưa đạt được đến yêu cầu ứng dụng. Nói cách khác, sẽ còn rất nhiều thiết kế hay Design , tối ưu hóa để biến các hành động và công việc về trạng thái đơn giản dễ thực hiện nhất, hay phát triển lên tự động hóa sẽ là những lĩnh vực còn nhiều thách thức trong thời gian tới. Cho dù việc nhận biết, dự đoán đã có thể được thực hiện dựa trên kĩ thuật, hiện tại vẫn còn tồn tại những vấn đề cần cải tiến như độ chính xác của những mô hình dự đoán hay giới hạn có khả năng dự đoán, cải tiến quy trình...Tuy nhiên, với sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật, những vấn đề còn tồn tại cũng sẽ sớm được giải quyết.

２. Làm việc với máy móc

Cùng với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo và robot, tự động hóa cũng có những bước tiến rất nhanh. Những công việc từ trước tới nay do con người thực hiện sẽ dần được thay thế bởi máy móc, theo đó cũng sẽ xuất hiện nhu cầu không chỉ là “lao động chân tay”, “công việc giản đơn ”, mà còn là việc giao phó cho máy móc những “quyết định bằng ý nghĩ ”. Những nguồn lực kinh doanh từ xưa tới nay được biết đến là “con người, hàng hóa, tiền”, thì nay với sự tiến hóa của AI những nguồn lực này có lẽ sẽ biến đổi thành “con người, dữ liệu (thông tin), máy móc”. Mặc dù sự cần thiết của hàng hóa và tiền không hẳn mất đi, nhưng trong thời đại khi AI hỗ trợ những “quyết định bằng ý nghĩ “ của con người thì rất có thể những dữ liệu và máy móc thực hiện vai trò quản lý việc đó sẽ chiếm vai trò chủ chốt. Bên cạnh đó, cũng xuất hiện nhu cầu suy nghĩ tới việc “quản lý con người và máy móc như thế nào”. Chẳng hạn để tiến hành những quyết định bằng ý nghĩ, từ trước tới nay sẽ chủ yếu cần “chỉ thị” và “quản lý việc thực thi”, tuy nhiên việc này sẽ dần được thay đổi và những năng lực như “đưa ra câu hỏi đúng” hay “hiểu được AI và phạm vi dữ liệu nhằm tạo ra khung phục vụ cho việc tự động hóa ” sẽ trở nên không thể thiếu.

3. Những ngành nghề sẽ biến mất

Cùng với sự phát triển và ngày càng phổ biến của AI, sẽ có những ngành nghề dần biến mất và đồng thời nhiều công việc mới sẽ ra đời. Theo danh mục những ngành nghề sẽ biến mất trong 10 ~ 20 năm nữa “ nằm trong luận văn của trường đại học Oxford, những công việc “yêu cầu độ chính xác cao”, “thao tác giản đơn・dễ dàng thực hiện theo hướng dẫn”, “có thể tính toán dựa trên việc hệ thống hóa ” sẽ là những ngành nghề có nhiều khả năng biến mất.

Dưới đây là môt phần trong danh mục những ngành nghề được dự báo sẽ biết mất trong tương lai theo nghiên cứu của trường đại học Oxford.

1. Thu ngân Theo một bài báo đăng trên tờ USA Today, chuỗi cửa hàng bánh mì Panera đã tuyên bố sẽ thay thế toàn bộ nhân viên thu ngân tại ki ốt vào năm 2016. Bên cạnh đó, những máy tính tiền tự động đã và đang có mặt tại khắp các cửa hàng tạp hoá trên toàn thế giới cũng được xem là "robot" giúp giải phóng công việc tay chân của con người.

2. Người ghi sổ sách kế toán Theo Wall Street Journal, một số công ty lớn tại Mỹ, trong đó có Pilot Travel, Verizon hay GameStop, đang sử dụng phần mềm để thực hiện công việc ghi chép sổ sách kế toán doanh nghiệp. Thay vì 80 nhân viên, họ hiện chỉ cần 10 người nhờ sự hỗ trợ của những robot ghi chép sổ sách.

3. Trợ lý luật sư Các trợ lý luật sư sẽ biến mất dần khỏi thị trường việc làm, khi mà công nghệ cho phép các luật sư tự thực hiện các giao dịch và sắp xếp lịch họp.

4. Người mẫu thời trang Bên cạnh chiếm lĩnh thị trường việc làm của giới người mẫu, robot còn có thể làm được những điều đáng ngạc nhiên khác, ví dụ như diễn xuất. Công ty Engineered Arts đã chế tạo robotRoboThespian với khả năng tương tác và giao tiếp bằng nhiều ngôn ngữ. Robot này có thể giao tiếp bằng mắt, đoán biết tâm trạng và tuổi tác một người. Thậm chí, RoboThespian còn có khả năng ca hát.

5. Lái xe Các tài xế chuyên nghiệp sẽ sớm không còn đất dụng võ. Những chiếc xe tự lái đang được Google thử nghiệm đã có thể chạy hàng nghìn dặm mà không cần đến sự can thiệp của con người. Không chỉ có vậy, CEO của Uber là Travis Kalanick cũng thích ý tưởng về xe tự lái. Ông cho biết, Uber sẽ thay thế toàn bộ tài xế bằng những chiếc xe thông minh.

6. Chuyên viên phân tích tín dụng Việc tự động hoá quá trình phân tích dữ liệu tín dụng và các báo cáo tài chính, chuẩn bị các báo cáo về thông tin tín dụng, sẽ giúp con người giảm rủi ro đầu tư.

7. Người lắp đặt, vận hành và trông nom máy bào, máy phay Những công việc như cài đặt, vận hành và trông nom máy công nghiệp ngày càng được giao phó cho robot.

8. Nhân viên vận hành và trông nom máy đóng gói Ngày nay, việc sử dụng robot để chuẩn bị, đóng gói các mặt hàng công nghiệp cũng như tiêu dùng ngày càng phổ biến. Amazon đang sử dụng đội ngũ robot hùng hậu để mang hàng hoá từ trong kho ra phục vụ việc vận chuyển. Mỗi con robot này nặng 145 kg và cao 40 cm.

9. Nhân viên bán hàng Hiện nay, máy móc có thể dễ dàng thực hiện công việc đặt hàng nguyên liệu và dịch vụ từ các nhà cung cấp. Bên cạnh đó, việc đặt hàng qua mạng Internet cũng sẽ làm hạn chế cơ hội việc làm của các nhân viên bán hàng.

10. Trọng tài Trong thi đấu quần vợt chuyên nghiệp, công nghệ Hawk Eye đang được áp dụng để giúp trọng tài đưa ra quyết định trong những tình huống nhạy cảm. Khi các VĐV yêu cầu xem xét lại quyết định của trọng tài, Hawk Eye sẽ hiển thị nơi trái bóng chạm đất và xác định được bóng ở trong hay ngoài. Hawk Eye chỉ là một trong số các hệ thống được sử dụng để giải quyết bất đồng trong thể thao.

11. Nhân viên ngân hàng Máy ATM và các thiết bị tự động hiện có thể thay thế nhân viên ngân hàng cung cấp phần lớn các dịch vụ tài chính.

12. Nhân viên cho vay Theo Bloomberg, robot đã thay thế các nhân viên tại Daric Inc. - công ty cho vay ngân hàng trực tuyến. Công ty này đã thay thế toàn bộ các nhân viên cho vay bằng một thuật toán xác định những con nợ đáng tin cậy.

13. Nhân viên khai thuế Việc tự động hoá quá trình khai thuế sẽ giúp giảm đáng kể các lỗi sai, nhất là khi mà công nghệ Nhận diện ký tự quang học (OCR) đã hiện diện.

14. Điện thoại viên Rất nhiều các cuộc gọi tiếp cận khách hàng hiện này được thực hiện không cần đến con người. 15 cong viec robot se thay the con nguoi trong tuong lai hinh anh 7Robot không những có thể làm công việc này 24/7 mà còn có thể duy trì năng lượng cũng như sự vui vẻ, kể cả khi gặp phải khách hàng thô lỗ.

4.Những ngành nghề mới

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển, thâm nhập sâu vào đời sống kinh tế xã hội, không chỉ có những kĩ thuật bị mất đi, song song đó cũng xuất hiện rất nhiều nhu cầu và vấn đề cần giải quyết. Dưới đây là 5 ngành nghề công việc được dự đoán phát triển trong tương lai.

4.1. Robot Advisor（Robot Counsellor）

Khi robot phát triển, những robot hoạt động với vai trò như trợ lý ảo tại các gia đình sẽ trở nên phổ biến. Khi đó, một công việc mới có thể sẽ xuất hiện từ nhu cầu thực tế đó là lắng nghe những khó khăn vấn đề từ các gia đình và doanh nghiệp, từ đó đưa ra những tư vấn về giải pháp liên quan tới các trợ lý ảo nhằm giải quyết vấn đề. Bên cạnh đó, họ cũng sẽ đưa ra những lời khuyên để phổ cập những hướng đi đúng cho robot.

4.2. Đại sứ văn hóa công ty（Company Culture Ambassador）

Giữa các doanh nghiệp sẽ luôn tồn tại cuộc cạnh tranh để bảo đảm nguồn nhân lực tốt nhất. Vì thế để doanh nghiệp thu nạp được nhân tài, và khiến cho họ nhận thấy rằng “đây là nơi phù hợp nhất với mình ” thì cũng cần những con người có chuyên môn đó. Công việc của “đại sứ văn hóa công ty” là khiến cho những người nhân viên cảm thấy vui với những lợi ích không phải đến từ tiền bạc hay sự giải trí, thông qua việc giao tiếp để truyền tải những giá trị quan của doanh nghiệp và chia sẻ chúng, họ sẽ xây dựng lên môi trường và bầu không khí làm việc vui vẻ cho tất cả các nhân viên.

4.3. Chuyên gia về đơn giản hóa （Simplicity Expert）

Trong xã hội dần được thông tin hóa, nhu cầu về sự đơn giản hóa những sự việc phức tạp được dự đoán sẽ tăng lên. Theo đó nhu cầu về những nhà chuyên môn có khả năng tìm ra điểm trọng yếu trong một quy trình, bằng việc điều chỉnh và đơn giản hóa những việc phức tạp, hợp lý hóa quy trình sẽ giúp giảm thời gian thực hiện, tạo ra thời gian cho những hoạt động mang lại giá trị cao hơn.

4.4. Phân tích vận tải （Auto-transport Analyst）

Khi các phương tiện tự lái phát triển và phổ biến, nghề “lái xe” sẽ dần mất đí , thay vào đó việc vận tải chuyên chở sẽ từng bước được tự động hóa. Khi đó chắc chắn sẽ nảy sinh nhu cầu về những nhà quản lý có khả năng phân tích tình hình một cách hợp lý, đưa ra những giải pháp nâng cao năng suất vận chuyển, cũng như dự đoán những vấn đề tiềm tàng, giải tỏa những bất tiện của người dùng vào thời điểm thích hợp.

4.5. Mind Instructor

Cùng với sự tiến bộ của trí tuệ nhân tạo và khoa học kĩ thuật, thế giới trong tương lai sẽ biến động không ngừng, khi đó có lẽ sẽ ngày càng có nhiều người cảm thấy khó khăn trong việc tìm ra giá trị quan cũng như niềm hạnh phúc của bản thân. Mind Instructor là những người có khả năng hỗ trợ các cá nhân tìm ra những ý thức tiềm tàng, tiềm năng trong mỗi người, hướng tới việc giải quyết các vấn đề nội tại như “định hướng công việc bản thân”, “mức độ hạnh phúc” hay “phong cách sống của bản thân”. Những năm gần đây, những công ty hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ như Google cũng đang đưa vào áp dụng chương trình “Mindfulness” mà các Instructor giữ vai trò chính.

★