Công việc của Product Owner là gì? Product Owner Chợ Tốt giải thích tất cả

Công việc của Product Owner là “sở hữu” sản phẩm. Họ chịu trách nhiệm giải quyết những vấn đề thực tế của user khi sử dụng sản phẩm, từ đó vận hành và cải tiến sản phẩm để đạt được mục tiêu kinh doanh của công ty.

Đọc bài phỏng vấn của ITviec với anh Nguyễn Đức Đông Hiếu, Product Owner tại Chợ Tốt, để biết:

• Công việc của Product Owner là gì?
• Product Owner khác gì Product Manager, UX Designer?
• 3 nguyên tắc quan trọng nhất khi phát triển sản phẩm

Xem việc làm Product Owner tại ITviec

Tiểu sử: Anh Nguyễn Đức Đông Hiếu tốt nghiệp Đại học Northampton (Anh) năm 2013, chuyên ngành Business Computing Systems.

Sau đó, anh trở về Việt Nam và bắt đầu sự nghiệp với công việc UX Designer tại Orient Software.

Tiếp đó anh đầu quân cho Zalo (thuộc VNG Corporation) với vị trí Associate Product Executive.

Hiện tại, anh Hiếu đảm nhiệm vị trí Product Owner tại Chợ Tốt.

Product Owner là gì, anh có thể định nghĩa ngắn gọn?

Product Owner là người “sở hữu” sản phẩm. Họ chịu trách nhiệm giải quyết các vấn đề của end-user, đồng thời vận hành, cải tiến sản phẩm để đạt được mục tiêu kinh doanh của công ty.

Anh Nguyễn Đức Đông Hiếu hiện đang là Product Owner tại Chợ Tốt.

Điểm khác nhau giữa Product Manager và Product Owner là gì ?

Ở Việt Nam, Product Owner/Manager/Specialist/Executive… không phải là những chức danh “chuẩn” tương ứng với từng nấc thang trong một nhánh nghề nghiệp. Chúng sẽ thay đổi tùy theo cấu trúc công ty, cũng như quy mô dự án.

Cho nên, khi tìm chốn “nương thân”, bạn nên đọc kĩ mô tả chứ đừng chỉ nhìn vào job title (cười).

Từ kinh nghiệm cụ thể của mình tại Chợ Tốt cũng như Zalo, thì Product Manager và Product Owner khác nhau về phạm vi, tính chất công việc:

• Product Manager là người giải quyết những vấn đề mang tính chất tổng quan, chiến lược của sản phẩm: tầm nhìn, định vị sản phẩm trong thị trường, làm product roadmap .v.v…

• Product Owner là người giải quyết những vấn đề thực tế của user khi sử dụng sản phẩm, từ đó vận hành/cải tiến sản phẩm nhằm đạt được KPI kinh doanh của công ty.

Product Owner có thể coi là “product manager” của một/vài sản phẩm nhỏ nằm trong sản phẩm lớn.

Ví dụ, tại Chợ Tốt, mỗi Product Specialist (tương đương Product Owner) phụ trách mỗi mảng riêng, nhằm giải quyết những vấn đề khác nhau của user như đăng tin, đề xuất món hàng phù hợp, hỗ trợ người bán chuyên nghiệp mở shop…

Vậy những công việc của Product Owner là gì?

• Theo dõi “sức khỏe” của sản phẩm thông qua số liệu/phản hồi của user, từ đó tìm ra các vấn đề cần sửa chữa/cải tiến.
• Làm user research, bao gồm cả phỏng vấn trực tiếp user, để chắc chắn những vấn đề nêu trên thực sự là vấn đề (không phải phỏng đoán).
• Đưa ra giải pháp. Kết hợp với UX Designer để vẽ wireframe, với UI Designer để “khoác áo” cho thiết kế. Làm specifications để diễn giải thiết kế cho đội ngũ phát triển (dev, QA).
• Lên timeline và kế hoạch release. Tùy vào quy mô của tính năng sản phẩm mà có thể chia làm nhiều giai đoạn release nhỏ.
• Sau khi release, tiếp tục theo dõi các chỉ số, và lặp lại quy trình nói trên.

Bạn có thể tham khảo thêm vai trò của Product Owner là gì trong quy trình Scrum như hình minh họa sau:

3 nguyên tắc quan trọng nhất khi phát triển sản phẩm?

1. Đề cao sự rõ ràng (clear, but not fancy).

Nghĩa là, sản phẩm phải đơn giản, dễ hiểu, dễ sử dụng, đúng mong đợi của user (thay vì đẹp nhưng rắc rối, khó hiểu, khó dùng).

2. Mọi quyết định phải dựa trên số liệu (data driven).

Người làm product đôi khi mắc bệnh “áp đặt”, nghĩa là thiết kế sản phẩm dựa trên mong muốn/ý thích của cá nhân chứ không phải nhu cầu thực tế của user. Cho nên, nguyên tắc tối quan trọng trong phát triển sản phẩm là:

• Ý tưởng phải xuất phát từ thực tế nghiên cứu thị trường, phân tích dữ liệu.
• Sau đó, phải phản biện ý tưởng một lần nữa thông qua nghiên cứu, phỏng vấn trực tiếp user. Từ đó, chứng minh ý tưởng đó thực sự là một vấn đề cần giải quyết, chứ không phải chỉ là một giả thuyết/suy đoán.

3. Thiết kế cho mọi người, nhưng TẬP TRUNG vào đối tượng trung cấp (intermediates).

Nếu hướng đến người dùng sơ cấp (beginner), thì sản phẩm dễ khiến người dùng trung/ cao cấp (intermediates/experts) cảm thấy nhàm chán, bị làm phiền.

Ngược lại, thiết kế đặt experts làm trọng tâm sẽ khiến beginner khó hiểu, khó sử dụng.

Cho nên, mục tiêu của người thiết kế sản phẩm là hướng đến intermediates, đồng thời hỗ trợ beginner dần chuyển sang nhóm intermediates/experts.

Ngoài 3 nguyên tắc trên, Hiếu cũng muốn nhấn mạnh thêm 2 lưu ý:

• Sản phẩm phải thân thiện, luôn có sự phản hồi/giao tiếp với người dùng.

• Người làm product phải biết “thông cảm” với user.

Bởi vì mình là người làm ra sản phẩm, nên với mình thì mọi thứ có thể rất đơn giản rõ ràng. Nhưng không có nghĩa user cũng cảm thấy như vậy.

Ngoài ra, khi tìm hiểu kĩ những vướng mắc của user, mình sẽ chắt lọc được nhiều thông tin quý giá để cải tiến sản phẩm.

Thách thức lớn nhất đối với một Product Owner là gì?

Không chỉ Hiếu, mà có lẽ nhiều bạn làm product khác cũng từng đối diện cơn ác mộng mang tên “traffic lên không hiểu vì đâu, traffic xuống cũng chẳng hiểu vì sao”.

Nhưng lần đó chỉ là may mắn ngẫu nhiên. Và không phải lúc nào mọi thứ cũng hiển thị lồ lộ trên UI hoặc số liệu. Cho nên, theo Hiếu, thách thức lớn nhất là tìm ra được nguyên nhân của vấn đề.

Cơ duyên giúp anh đi theo nghề Product Owner là gì?

Mình may mắn theo học Đại học ngành Business Computing Systems – “lai” giữa thương mại/kinh doanh và kỹ thuật.

Ngoài ra, 5 năm sống ở Anh, mình cũng là active seller trên eBay, từ đó tích lũy được một số kinh nghiệm giao tiếp với người mua. Nhờ vậy, mình có cái nhìn tổng quan hơn về cả hai hướng ngành thương mại/kỹ thuật; cũng như hiểu rõ bản thân cần/muốn gì hơn.

Mình xác định ngay từ đầu là sẽ không đi theo coding, vì 1) không phù hợp 2) khi tìm hiểu, thấy tuổi nghề của coder chỉ chừng 10 năm 3) rất nhiều coder đang dần chuyển hướng sang làm product/user experience.

Khi về Việt Nam, công việc đầu tiên của mình là UX Designer cho một sản phẩm HR tool. Sau 1 năm làm UX, mình nhận thấy đây đúng là định hướng mình thích. Tuy nhiên, sản phẩm HR tool thì chỉ phục vụ nội bộ doanh nghiệp, nên không có lượng người dùng “khủng”.

Mình bèn nộp đơn qua Zalo để được làm sản phẩm massive-userbase. (Thời điểm tháng 5/2015, Zalo có khoảng 30 triệu người dùng). Thời gian làm ở Zalo Chat chỉ 6 tháng, nhưng mình đã học được rất nhiều từ các đàn anh về việc vận hành, cải tiến sản phẩm để phục vụ mục tiêu kinh doanh của công ty.

Đặc biệt, cũng thời gian này, mình tham gia nhóm Product and UX trên Facebook (hơn 4300 thành viên, chủ yếu là 5-6 năm kinh nghiệm làm UX vì nghề này còn rất mới, chỉ có một vài anh đạt 9-10 năm kinh nghiệm).

Được truyền lửa, được trải nghiệm rất nhiều sản phẩm mới trong cộng đồng UX, mình càng nhận ra đam mê với nghề làm product.

Và mình chọn Chợ Tốt làm điểm dừng chân tiếp sau đó vì 1) mình được theo đuổi đam mê làm product 2) Chợ Tốt là một massive-usebase 3) Chợ Tốt theo định hướng eCommerce, phù hợp với sở thích “buôn bán” của mình.

Anh Hiếu và đồng nghiệp trong team Product, Design tại Chợ Tốt.

Anh từng làm UX Designer trước khi trở thành Product Owner. Vậy hai vị trí này giống/khác nhau ra sao?

1. Giống:

Hai vị trí này có nhiều điểm tương đồng về mục tiêu công việc: cả hai đều phải am hiểu user, để từ đó cải tiến sản phẩm nhằm giải quyết các vấn đề mà user gặp phải.

Về công việc cụ thể, thì cả UX Designer và Product Owner đều phải làm user research và vẽ wireframe (cười).

2. Khác:

• UX Designer quan tâm nhiều hơn đến trải nghiệm của user trên sản phẩm. Đôi khi, họ cũng kiêm thêm việc design UI, thử nghiệm sản phẩm với user thật trước khi launching.

Còn Product Owner thì quan tâm nhiều hơn đến việc phát triển/cải tiến các tính năng.

• UX Designer phải vẽ thành thạo các loại wireframes với các mục đích khác nhau.

Product Owner thì tập trung vào viết user stories/specifications cho dev/QA, để đảm bảo khi hoàn thành, sản phẩm sẽ đúng như thiết kế của UX Designer và giải quyết được bài toán của user.

• UX Designer rất hạn chế làm việc trực tiếp với dev/QA/stakeholders. Họ cũng không lên kế hoạch release sản phẩm, hoặc viết user stories. Đây là phần việc của Product Owner.

Sai lầm “nhớ đời” của anh với cương vị Product Owner là gì?

Hiếu từng phạm phải một sai lầm “hết hồn chim én” (cười).

‘Tội lỗi” này, Hiếu nghĩ một phần do mình còn non, chưa có được cái nhìn tổng thể khi phát triển sản phẩm, chưa làm test case kĩ với QA, chưa quan tâm đầy đủ tới user. Giờ thì “tởn” rồi (cười).

Bài học quan trọng nhất của anh trong vai trò Product Owner là gì?

Bởi vì Product Owner làm việc trực tiếp với phía business cũng như user nên họ hiểu khát vọng, mục tiêu của công ty; cũng như nắm bắt được “tâm sự” của người dùng sản phẩm; biết rõ tại sao cần cải tiến sản phẩm theo hướng như thế này chứ không phải như thế kia.v.v…

Cho nên, chính họ sẽ phải nhận trách nhiệm truyền cảm hứng cho nhóm phát triển (Designer, Developer, QA…) để sản phẩm làm ra đạt được đúng mục đích nhất.

Theo mình, lí tưởng nhất thì Product Owner nên dành 80% thời gian cho việc phát triển sản phẩm (product backlog, timeline, release…). 20% còn lại, Product Owner nên dành cho team (standup meeting hàng ngày, trò chuyện với team về giá trị của sản phẩm…)