Giới thiệu về Linux và các bản phân phối

Có lẽ cụm từ “linux” đã không còn quá xa lạ với nhiều người. Xuất hiện nhiều lần trong tin tức và các bài viết nói về những phần mềm mã nguồn mở gần đây, thế nhưng không phải ai cũng thực sự hiểu và quan tâm đến “linux”. Chính vì vậy, mình viết bài này nhằm giúp các bạn hiểu hơn về linux cũng như tại sao chúng ta phải quan tâm đến linux.

Linux là gì ?

Ban đầu thì Linux là một hệ điều hành. Tuy nhiên, thời nay người ta lại thích nghĩ về Linux như là nhân (kernel) của hệ điều hành – thành phần cốt lõi giúp một hệ điều hành điều khiển các phần cứng. Và từ cái nhân này, người ta bắt đầu xây dựng các hệ điều hành khác dựa trên nó.

Nghe có vẻ khó chịu nhưng thực ra lại rất dễ hiểu. Hơn hai mươi năm trước, Linux được tạo ra bởi Linus Torvalds và sau đó được phát triển như một giải pháp cộng đồng nhằm tạo ra một hệ điều hành mã nguồn mở, chất lượng, đồng thời giảm sự lệ thuộc của con người vào những hệ điều hành đóng như Microsoft Windows. Một hệ điều hành mở cho phép người ta sử dụng nó một cách miễn phí, tự do tham gia phát triển, đóng góp, định hướng hoặc tùy chỉnh nó theo nhu cầu và nguyện vọng của riêng mình. Đây vốn là những điều không thể thực hiện được đối với những hệ điều hành đóng mà điển hình là Windows. Ngoài ra với mã nguồn mở thì người ta ít có cơ hội thực hiện những âm mưu đen tối với người dùng hơn.

Đến nay, hệ điều hành Linux được sử dụng vô cùng rộng rãi, đặc biệt là trong mảng server cũng như các thiết bị Internet of Things. Biển báo ở sân bay hay máy đổi tiền ở trụ ATM hay cả server của trang web này đây … đều có khả năng cao là đang chạy trên hệ điều hành Linux. Ngay cả hệ điều hành di động được sử dụng nhiều nhất thế giới là Android cũng được xây dựng trên Linux.

Tóm lại Linux là nhân của hệ điều hành. Dễ hiểu đúng không nào ?

Bản phân phối Linux là gì ?

Như đã nói ở trên, người ta xây dựng các hệ điều hành dựa trên nhân Linux. Các hệ điều hành này được gọi là các bản phân phối (distribution – distro) của Linux. Mỗi bản phân phối lại hướng đến một đối tượng, phục vụ một nhu cầu khác nhau chính vì bản chất của Linux là mã nguồn mở, ai cũng có thể tùy biến và trong cuộc sống thì nhu cầu của con người không phải lúc nào cũng như nhau. Có người thì cần nó chạy trên máy tính bàn, laptop, có người thì cần nó chạy trên một vi mạch nhỏ. Đó chính là vẻ đẹp của Linux.

Một trong những bản phân phối nổi tiếng và quen thuộc với phần đông người dùng máy tính để bàn và laptop như chúng ta chính là Ubuntu – do Mark Shuttleworth, CEO của Canonical khởi xướng. Linux nổi tiếng như vậy, song phần lớn người dùng máy tính lại không quá quen với Linux, trừ những lập trình viên. Do đó, Ubuntu ra đời như một nỗ lực mang linux đến máy tính cho mọi người và nó đã có những thành công nhất định nhờ vào bản chất mở, miễn phí và vòng đời hỗ trợ lâu dài.

Ngoài Ubuntu còn có hơn một trăm bản phân phối khác dành cho máy tính để bàn và laptop như Mint, Fedora, Arch, Suse …

Tại sao chúng ta lại phải quan tâm đến Linux ?

Phần mềm mã nguồn mở nói chung cũng như Linux và các bản phân phối của Linux như Ubuntu nói riêng được ra đời nhằm mục đích cung cấp cho chúng ta sự tự do và sự miễn phí. Đó là lí do lớn nhất để chúng ta quan tâm đến Linux.

Ở Việt Nam, nơi bản quyền còn là một câu chuyện hời hợt, gần như giá trị của những phần mềm đóng đang bị xem thường một cách quá đáng. Thế nhưng giá của những phần mềm, hệ điều hành đóng không hề rẻ và không phải ai cũng đủ khả năng chi trả cho chúng. Ví dụ, Windows 10 Home bản quyền có giá $119.99, một con số không hề nhỏ đối với một cá nhân. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, con số này lại nhân lên theo hệ số máy tính mà bạn có nên chắc chắn kinh phí sẽ là một vấn đề lớn.

Điều này đã thúc đẩy con người đi tìm những phiên bản ….., key lậu, … của hệ điều hành hay phần mềm để được sử dụng chúng một cách miễn phí. Tuy nhiên đây lại là một điều vô cùng xấu khi bản chất của nó không hề khác việc ăn cắp thành quả, công sức trí tuệ của người khác. Chưa nói đến những nguy cơ tiềm tàng như mã độc, vírus, rò rỉ thông tin… khi bạn sử dụng chúng.

Ngoài ra, tùy bản phân phối Linux được sử dụng mà chúng ta lại có những ưu điểm khác nhau. Các bản phân phối Linux nhìn chung mang xu hướng nhẹ nhàng và đề cao tính hoạt động ổn định. Điều này vô cùng thích hợp cho những người có nhu cầu đơn giản cho máy tính của mình. Đối với từng ngành nghề, trên các bản phân phối lại có những phần mềm, những tùy chỉnh giúp bạn làm việc tốt hơn. Hơn nữa, cộng đồng các bản phân phối Linux luôn thân thiện và phong phú. Gần như bất cứ khi nào gặp vấn đề, 1 phút Google đều có thể giải quyết giúp bạn bởi lẽ nhiều người đi trước đã từng mắc phải lỗi tương tự.

Và trên hết, bạn có sự tự do, từ lựa chọn cho đến tinh chỉnh. Với một cá nhân, điều này có thể đơn giản vì bạn chỉ cần giải quyết những vấn đề nhỏ nhặt trong quá trình sử dụng của mình. Nhưng với một nhà cung cấp dịch vụ, hoặc một công ty, Linux giống như một cục quặng mà có thể rèn thành bất kì công cụ nào, vũ khí nào tùy theo nhu cầu.

Tại sao developer phải quan tâm đến linux

Linux và các bản distro được sử dụng vô cùng rộng rãi trong giới developers. Một vài ưu điểm sau khiến các nhà phát triển luôn luôn dành vị trí độc tôn trong tim cho Linux :

• Nó mở và miễn phí. Là một developer thì hai tiêu chí này với bạn sẽ quan trọng hơn với người thường
• Tùy biến thoải mái, và đa phần thì nhẹ nhàng.
• MacOS và Linux đều là hai hệ điều hành gần nhân Unix .
• Các ngôn ngữ lập trình, thư viện (trừ một số được thiết kế đặc thù cho windows như .net) đều ưu tiên hỗ trợ các hệ điều hành nhân Unix
• Linux được sử dụng rộng rãi trên các server. Quen với Linux trong máy tính thường ngày bạn sẽ dễ dàng thao tác với Server hơn sau này.
• Terminal tuyệt vời cùng với các ngôn ngữ shell scripting như bash, zsh,… gần như là đặc sản của Linux mà nhà phát triển nào cũng thích.
• Công cụ phát triển phần mềm mạnh mẽ.
• Các công ty thường rất thích tuyển người có kinh nghiệm với Linux
• Còn nhiều nữa….

Trên đây đa phần là kinh nghiệm cũng như thông tin chính xác từ nhiều nguồn mà mình có được. Hi vọng qua bài viết, bạn có thể hiểu hơn về Linux cũng như dành sự quan tâm thỏa đáng cho các bản phân phối của nó.

Techtalk via kipalog