hao tác Input / Output trong C - Học lập trình C căn bản & nâng cao

Trong bài này chúng ta sẽ học cách xử lý nhập xuất dữ liệu từ người dùng (Input / Output) bằng hai lệnh cơ bản printf và scanf.

Khi học lập trình C căn bản thì thao tác nhập xuất dữ liệu sẽ giúp bạn thực hành tốt hơn, ví dụ đa dạng và dữ liệu sẽ phong phú hơn là gán dữ liệu tĩnh. Ngoài ra khi in két quả ra màn hình ta sẽ biết được chương trình hoạt động đúng hay sai.

Để làm điều này ta chỉ cần sử dụng hai hàm cơ bản nhất, đó là hàm printf và scanf. Và vì cả hai đều năm trong thư viện stdio.h nên ta phải import nó vào ở trên cùng của chương trình nhé.

1. Output - In ra màn hình với hàm printf

Trong lập trình C, printf() là một trong những hàm xuất dữ liệu ra màn hình chính. Nó sẽ gửi kết qua ra màn hình theo định dạng mà ta mong muốn.

#include <stdio.h>    
int main()
{ 
    // Hiển thị dòng chữ Zaidap.com.net ra màn hình
    printf("C Zaidap.com.net");
    return 0;
}

Kết quả:

C Zaidap.com.net

Chương trình hoạt động thế nào?

Đầu tiên là dòng khai báo sử dụng thư viện stdio.h. Sau này khi bạn muốn import thư viện bất kì nào thì sử dụng cú pháp này nhé.

#include <stdio.h>

Tiếp theo là hàm main(), đây là hàm chính của chương trình, nghĩa là trình biên dịch sẽ chạy hàm có tên là main() trước vì đó là tên đặc biệt.

Bên trong hàm main() có lệnh printf("C Zaidap.com.net");, lệnh này sẽ in dòng chữ bên trong ra màn hình console.

Dòng return 0; là bắt buộc có vì bạn đang khai báo hàm main ở dạng có kết quả trả về. Nếu bạn không muốn return thì hãy sử dụng void main() thay vì int main() nhé.

Định dạng dữ liệu cho ham printf

Giả sử mình muốn in giá trị của một biến ra màn hình console thì làm cách nào? Rất đơn giản, ta sẽ sử dụng cú pháp format như sau:

#include <stdio.h>
int main()
{
    int testInteger = 5;
    printf("Number = %d", testInteger);
    return 0;
}

Kết quả:

Number = 5

Chúng ta sử dụng %d để in giá trị kiểu int, %f cho kiểu float, %fl cho kiểu double, và %c cho kiểu char. Xem ví dụ tiếp theo dưới đây.

#include <stdio.h>
int main()
{
    float number1 = 13.5;
    double number2 = 12.4;

    printf("number1 = %f
", number1);
    printf("number2 = %lf", number2);
    return 0;
}

Kết quả:

number1 = 13.500000
number2 = 12.400000

2. Input - Nhập dữ liệu với hàm scanf

Trong ngôn ngữ C, hàm scanf được dùng để nhận dữ liệu mà người dùng nhập vào từ bàn phím. Hàm này sẽ đọc dữ liệu theo đúng định dạng mà lập trình viên quy ước dựa vào format mà ta đã học ở hàm printf.

Xem ví dụ dưới đây:

#include <stdio.h>
int main()
{
    int testInteger;
    printf("Enter an integer: ");
    scanf("%d", &testInteger);  
    printf("Number = %d",testInteger);
    return 0;
}

Giả sử bạn nhập số 4 thì kết quả có dạng như sau:

Enter an integer: 4
Number = 4

Ở đây mình sử dụng format là %d vì mong muốn dữ liệu nhập vào là một số nguyên.

Ví dụ: Float và Double Input/Output

#include <stdio.h>
int main()
{
    float num1;
    double num2;

    printf("Enter a number: ");
    scanf("%f", &num1);
    printf("Enter another number: ");
    scanf("%lf", &num2);

    printf("num1 = %f
", num1);
    printf("num2 = %lf", num2);

    return 0;
}

Kết quả:

Enter a number: 12.523
Enter another number: 10.2
num1 = 12.523000
num2 = 10.200000

Chúng ta sử dụng %f và %fl để định dạng cho kiểu float và double.

Ví dụ: Character

#include <stdio.h>
int main()
{
    char chr;
    printf("Enter a character: ");
    scanf("%c",&chr);     
    printf("You entered %c.", chr);  
    return 0;
}   

Kết quả:

Enter a character: g
You entered g

3. Nhập xuất nhiều dữ liệu cùng lúc

Bạn có thể nhập xuất nhiều dữ liệu cùng lúc bằng cách truyền thêm tham số vào hai hàm printf và scanf, và đương nhiên định dạng format bạn cũng phải nhập đầy đủ tương đương.

Xem ví dụ sau, mình đã dùng hàm scanf và hàm printf để in hai biến cùng lúc.

#include <stdio.h>
int main()
{
    int a;
    float b;

    printf("Enter integer and then a float: ");
  
    // Taking multiple inputs
    scanf("%d%f", &a, &b);

    printf("You entered %d and %f", a, b);  
    return 0;
}

Kết quả:

Enter integer and then a float: -3
3.4
You entered -3 and 3.400000

4. Bảng định dạng dữ liệu khi sử dụng hàm printf và scanf trong C

Trên là hướng dẫn cách sử dụng hai hàm printf và scanf trong ngôn ngữ lập trình C, hai hàm này dùng để tiếp nhận dữ liệu từ bàn phím và in dữ liệu ra ngoài màn hình console. Ở những bài tiếp theo ta sẽ sử dụng nó rất nhiều đấy nhé, nên bạn hãy xem kỹ phần format định dạng cho các kiểu dữ liệu.