Biến và kiểu dữ liệu trong Pascal - Pascal căn bản

Biến là một định danh được trỏ trực tiếp tới ô nhớ dữ liệu trên máy tính. Như các bạn biết, các ô nhớ trên máy tính ta không thể biết được tên của nó là gì, vì vậy trong Pascal đưa ra khái niệm biến để giúp lập trình viên dê dàng thao tác với các ô nhớ đó hơn.

Ví dụ ngôi nhà của bạn nằm ở trong thành phố sẽ rất khó tìm, thậm chí là không thể tìm thấy nếu không có số nhà. Trường hợp này ta gọi số nhà là biến và nó trỏ tới chính xác ngôi nhà đó.

I. Khai báo biến trong Pascal

Như ở trong bài tìm hiểu cấu trúc chương trình Pascal, ta có một khu vực khai báo biến đó là nằm giữa từ khóa PROGRAM và BEGIN. 

PROGRAM ProgramName;
VAR
  IdentifierList1 : DataType1;
  IdentifierList2 : DataType2;
  IdentifierList3 : DataType3;
  ...
BEGIN

END.

Như vậy, để khai báo biến a sử dụng cú pháp sau:

ten_bien : kieu_du_lieu

Ví dụ: Khai báo biến name với kiểu dữ liệu là char.

name : char

Chúng ta có 4 kiểu dữ liệu sư dụng phổ biến nhất, đó là:

• integer: là kiểu số nguyên trong phạm vi 32768 tới 32767.
• real: là kiểu số thực nằm trong phạm vi 3.4x10^-38 to 3.4x10^38
• char: chứa các kí tự à được bao quanh bởi dấu nháy đơn.
• boolean: kiểu nhị phân và nó có hai giá trị true hoặc false.

Đúng chuẩn của Turbo Pascal thì chúng ta không có kiểu chuỗi string, nó có ở hầu hết các ngôn ngữ lập trình hiện đại như C/C++. Tuy nhiên qua Free Pascal thì bạn có thể định nghĩa kiểu chuỗi string.

Sau đây là một ví dụ về cách khai báo biến trong Pascal.

program SayHello;

var
yourname : string;

begin
   writeln('Nhap ten cua ban: ');
   readln(yourname);
   
   writeln('Ten cua ban la: ', yourname);
   readln;
end.

Chương trình pascal này sẽ hỏi tên của bạn, bạn nhập tên thì nó sẽ thông báo tên mà bạn vừa nhập.

II. Gán giá trị cho biến trong Pascal

Trong quá trình xây dựng chương trình chắc chắn bạn sẽ phải gán giá trị cho biến, lúc này hãy sử dụng cú pháp dưới đây.

var_name := value

Toán tử := ta gọi là toán tử gán, dùng để gán một giá trị cho một biến.

program SayHello;

var
	yourname : string;
	yourblog : string;
	
begin
   
   yourname := 'Nguyen Van Cuong';
   yourblog := 'Zaidap.com.net';
   
end.

Nếu bạn khai báo nhiều biến cùng kiểu dữ liệu thì có thể sử dụng cách khai báo nhanh như sau:

program SayHello;

var
	yourname, yourblog : string;
	
begin
   
   yourname := 'Nguyen Van Cuong';
   yourblog := 'Zaidap.com.net';
end.

III. Các kiểu dữ liệu thường dùng trong Pascal

Pascal chỉ là ngôn ngữ dùng để học lập trình, giúp người mới dễ tiếp cận, vì vậy chúng ta chỉ nên sử dụng một vài kiểu dữ liệu đơn giản và thông dụng.

Như ở phần một mình đã nói, chúng ta có 4 kiểu dữ liệu thông dụng như sau:

• Kiểu số nguyên (integer): là kiểu dữ liệu dùng cho các số chẵn, có thể là số âm hoặc số dương. Ví dụ cần lưu trữ tuổi của ai đó thì bạn sử dụng kiểu này.
• Kiểu nhị phân (boolean): là kiểu chỉ có hai giá trị TRUE hoặc FALSE. Ví dụ cần lưu trữ thông số giới tính nam hoặc nữ thì bạn có thể sử dụng kiểu này, TRUE => NAM và FALSE => NỮ.
• Kiểu số thực (real): là kiểu số có dấu phẩy động. Ví dụ cần lưu điểm trung bình thì nên dùng kiểu này.
• Kiểu ký tự (char): là các kí tự được bao quanh bởi dấu nháy đơn. Ví dụ cần lưu trữ chuỗi ký tự ngắn thì dùng kiểu này.
• Kiểu chuỗi (string): xuất hiện ở Free Pascal, là một chuỗi dài hơn kiểu char. Ví dụ cần lưu tên thì nên dùng kiểu này.

Hãy xem ví dụ dưới đây để hiểu rõ hơn cách dùng của các loại biến trên.

program SayHello;

var
	yourname : string;
	yourage : integer;
	
begin
   writeln('Nhap ten cua ban: ');
   readln(yourname);
   
   writeln('Nhap tuoi cua ban: ');
   readln(yourage);
   
   writeln('Ten cua ban la: ', yourname);
   writeln;
   writeln('Tuoi cua ban la: ', yourage);
   
   readln;
end.

Chạy chương trình ta sẽ có kết quả như sau:

Trên là cách sử dụng khai báo biến và các kiểu dữ liệu thường gặp trong Pascal. Đây là kiến thức nền tảng nên bạn phải hiểu thì mới học được những bài tiếp theo. Hãy luôn nhớ rằng tùy vào ý nghĩa của từng kiểu dữ liệu mà có cách sử dụng khác nhau, bạn không thể sử dụng kiểu integer để lưu trữ tên được.