Hàm xây dựng (constructor) trong C++ - Học C++ căn bản và nâng cao

Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hàm xây dựng (constructor) trong C++ nhé. Vậy hàm xây dựng (constructor) trong C++ là gì? Nó được sử dụng như thế nào? Nó có khác gì so với các hàm bình thường trong C++.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong nội dung sau đây.

1. Hàm xây dựng trong C++

Trong C++, hàm xây dựng (constructor) là một phương thức đặc biệt được gọi tự động tại thời điểm đối tượng được tạo. Mục đích của hàm xây dựng là để khởi tạo các thành viên dữ liệu của đối tượng.
Hàm xây đựng phải cùng tên với tên lớp và không có bất cứ kiểu gì trả về kể cả kiểu void.

Ví dụ ta có lớp học sinh có 2 thuộc tính là mã số học sinh và tên, thì hàm xây dựng có thể định nghĩa cho lớp học sinh như sau:

class HocSinh {
    int mshs;
    string ten;
    public:
        HocSinh();
        HocSinh(int m) {
            mshs = m;
        }
        HocSinh(string t) {
            ten = t;
        }
        HocSinh(int m, string t) {
            mshs = m;
            ten = t;
        }
};

Từ chương trình trên ta thấy, chúng ta có thể tạo hàm xây dựng có tham số hoặc không có tham số đều được.

Trong C++ hàm xây dựng không có tham được gọi là hàm xây dựng mặc nhiên (Default constructor), hàm xây dựng có tham số được gọi là hàm xây dựng tham số (Parameterized constructor). Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu từng loại hàm xây dựng một nhé

2. Hàm xây dựng mặc nhiên

Như đã nói ở trên hàm xây dựng mặc nhiên là hàm xây dựng không có tham số. Nó sẽ tự động được gọi tại thời điểm đối tượng được tạo.

Nếu lớp chúng ta không có hàm xây dựng nào thì mặc nhiên chương trình chúng ta sẽ tạo cho lớp đó một hàm xây dựng mặc nhiên. 

Chúng ta cùng xem xét một ví dụ đơn giản về hàm xây dựng mặc nhiên trong C++ như sau:

#include <iostream>  
using namespace std;  
class NhanVien {  
   public:  
        NhanVien() {    
            cout << "Ham xay dung mac nhien tu dong duoc goi." << endl;    
        }    
};  

int main() {  
    NhanVien e1; //khoi tao doi tuong nhan vien 1
    NhanVien e2;   //khoi tao doi tuong nhan vien 2
    return 0;  
}  

Và kết quả sau khi thực thi chương trình trên như sau:

3. Hàm xây dựng tham số

Như đã đề cập ở trên thì một hàm xây dựng có tham số được gọi là xây dựng tham số. Mục đích của hàm xây dựng tham số là để cung cấp các giá trị khác nhau cho các đối tượng riêng biệt.

Chúng ta cùng xem xét một ví dụ đơn giản về hàm xây dựng tham số trong C++ như sau:

Và kết quả sau khi thực thi chương trình trên như sau:

#include <iostream>  
using namespace std;  
class NhanVien { 
    int msnv;    
    string ten;
    int tuoi;
    public:  
       NhanVien(int m) {    
            msnv = m;
       }
       NhanVien(int m, string tn) {    
            msnv = m;    
            ten = tn;
            tuoi = 20;
       }
       NhanVien(int m, string tn, int t) {    
            msnv = m;    
            ten = tn;    
            tuoi = t; 
       }    
       void HienThi() {    
            cout << ten << endl;
            cout << "   Ma so nhan vien: " << msnv << endl;
            cout << "   Tuoi: " << tuoi << endl;
       }    
};  
 
int main() {  
    NhanVien n1 =  NhanVien(111231, "Nguyen Van A", 25);    
    NhanVien n2 =  NhanVien(213214, "Nguyen Van B");
    NhanVien n3 =  NhanVien(213215, "Nguyen Van C");
    n1.HienThi();    
    n2.HienThi();
    n3.HienThi();
    return 0;  
}

Và kết quả sau khi thực thi chương trình trên như sau:

Lưu ý:

• Khi chúng ta không định nghĩa hàm xây dựng thì mặc nhiên chương trình sẽ tạo cho lớp đó một hàm xây dựng mặc nhiên. Chúng ta chỉ có 1 cách để khởi tạo đối tượng duy nhất đó là TenHamXayDung p1, TenHamXayDung p2, ...
• Khi chúng ta định nghĩa hàm xây dưng kể cả mặc nhiên hay tham số thì chúng ta số cách để tạo đối tương đúng bằng số hàm xây dựng mà chúng ta đã định nghĩa
• Khi chúng ta khai báo đối tượng không khớp với bất kỳ hàm xây dựng nào mà chúng ta đã định nghĩa thì chương trình chúng ta sẽ báo lỗi.
• Tránh khai báo nhiều hàm xây dựng vô nghĩa mà chúng ta không sử dụng để khỏi tạo đối tượng.
• Mục đích chính của hàm xây dựng là dùng để khởi tạo giá trị cho đối tượng, tuy nhiên chúng ta có thể sử dụng hàm xây dựng theo mục đích của riêng mình.

4. Kết luận

Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong về hàm xây dựng trong C++.

Ở bài học này các bạn chỉ cần nhớ trong C++ có hổ trợ cho chúng ta hai hàm xây dựng đó là hàm xây dựng mặc nhiên và hàm xây dựng tham số.

Cách định nghĩa hàm xây dựng, khởi tạo đối tượng theo hàm xây dựng mình đã trình bày tất cả ở trên, hy vọng giúp ích được các bạn.

Mình sẽ kết thúc bài học này ở đây. Bài tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hàm xây dựng copy trong C++. Các bạn nhớ theo dõi nhé.