Sự phát triển của kinh tế Internet

Equalizer sound wave background theme. Colour illustration.

Chúng ta đang sống trong thời đại bundling. Năm công ty công nghệ thương mại lớn – Google, Apple, Facebook, Amazon, và Microsoft – đã mở rộng rất xa khỏi các dòng sản phẩm ban đầu thành đủ kiểu phần cứng, phần mềm, và dịch vụ trùng lấp lẫn nhau. Tuy vậy, lợi nhuận và doanh thu của những công ty này vẫn phụ thuộc nặng nệ vào các công nghệ bên ngoài mà bản thân họ không có. Để hình dung rõ hơn, hãy xem xét đường đi của một internet session điển hình, từ người dùng đến hành động tạo doanh thu, và rồi (trong vài trước hợp) quay trở lại người dùng:

Khi đánh giá vị trí chiến lược của một công ty internet, bạn cần xem xét: 1) Công ty sẽ tạo doanh thu và lợi nhuận như thế nào, 2) Toàn bộ vòng lặp, không chỉ các lớp có sản phẩm của công ty.

Ví dụ, có vẻ vô lý khi nói Amazon là đối thủ đáng gờm của Google search. Nhưng bạn có thể thấy sự “phi lý” này khi đi theo dòng tiền qua vòng lặp: một lượng lớn lợi nhuận của Google đến từ các lượt tìm kiếm các sản phẩm tìm được trên Amazon, và trải nghiệm mua sắm ở Amazon tốt hơn các trang mua sắm khác trên Google search nhiều. Sau một thời gian, nhiều người bỏ qua Google và nhảy thẳng đến Amazon.

Hãy nghĩ đến vòng lặp kinh tế internet như mẫu đường sắt. Vị trí phía trước có thể chuyển hướng lưu thông quanh bạn. Vị trí phía sau có thể xây dựng đường mới có thể vòng ra trước bạn. Nhiều công nghệ mới luôn xuất hiện (mới đầu trông có vẻ “vô hại”) với những loại đường ray hoàn toàn mới đưa đường ray thế hệ cũ vào dĩ vãng.

Luôn có những biển đổi thú vị xảy ra dưới mỗi lớp trong vòng lặp (và còn nhiều vòng nhỏ hơn không được liệt kê trong sơ đồ bên trên). Và tại mỗi thời điểm luôn có những lớp là tâm điểm của của ngành. Cuộc cạnh tranh giữa các thiết bị mobile và hệ điều hành là trận chến nổi nhất gần đây, với chiến thắng về phần phần mềm Android và thiết bị iOS. Trong tương lai ta có thể chứng kiến trận chiến giữa:

Tự động hóa Logistic. Mạng lưới logistics hiện nay gồm thuyền, máy bay, xe chuyên chở, nhà kho, và nhân lực. Mạng lưới trong tương lai sẽ được tự động hóa hơn nữa, từ nhà kho robot đến xe tải, máy bay, tự động và  delivery bots. Sự chuyển đổi này sẽ thay đổi theo nhiều giai đoạn, dựa theo trình độ phát triển kinh tế hàng hóa – khách hàng, điều kiện địa lý và luật pháp. Amazon tất nhiên có thế mạnh to lớn với logistics. Về phần Google, dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng họ vẫn có rất ít thành công trong lĩnh vực này. Với e-commerce, lớp logistics cực ký quan trọng, vì e-commerce sẽ sớm đóng vai trò chủ đạo trong việc tiền tệ hóa tìm kiếm. Và logistics sẽ là thế mạnh chiếc lược của Amazon khi e-commerce dần lấn áp thương mại truyền thống.

Web vs apps. mobile web có vẻ như đang suy yếu: người dùng đang dành nhiều thời gian hơn trên thiết bị di động, và đặc biệt là ứng dụng hơn là web. Apple đang đứng về phía ứng dụng trong trận chiến này (cho phép ad blocker trên Safari, khuyến khích smart banner ứng dụng trên các website). Facebook cũng đa về phe ứng dụng (khuyến khích nhà phát hành sử dụng Instant Article thay cho web view). Google tất nhiên cần một trang web thu hút thì mới tận dụng dược search engine, nên đã đứng về phe web (tung ra các trang web có interstitial app ad, phát triển công nghệ giảm thời gian load của website). Mối nguy hiểm thực sự của web không phải là bị biến mất, mà bị gạt qua một bên, và đa số lợi nhuận trên internet sẽ chuyển hết sang ứng dụng hoạt các giao diện internet khác như voice hay messaging bots. Sự chuyển đổi này sẽ ảnh hưởng mạnh đến các nhà phát hành web phụ thuộc vào những mô hình kinh doanh cũ hơn như non-native ad, và các startup nhỏ lẻ sẽ khó mở rộng phạm vi người dùng hơn.

Video: từ TV đến thiết bị di động. Nhiều công ty internet cho rằng tiêu thụ video sẽ chuyển từ Tv sang thiết bị di động. Hy vọng sự chuyển dịch này không chỉ sẽ tạo trải nghiệm thu hút hơn, mà còn mở ra cơ hội quảng cáo với giá trị chục tỷ như trên TV hiện nay.

“Tôi thấy video sẽ là mega trend không kém cạnh gì mobile.” — Mark Zuckerberg

Thập kỷ trước, internet đã chiến thắng trận chiến giành “quảng cáo thu hút ý định mua” (những quảng cáo từng xuất hiện trên báo chí và trang vàng), với phần thắng đa phần về phần Google. Và câu hỏi cho thập kỷ tiếp theo sẽ là: ai sẽ chến thắng trong thị trường “quảng cáo tạo ý định mua?” (đến nay Facebook là nhà vô địch, theo sau là Google). Có vẻ như, đa số sẽ phụ thuộc vào bên khiển soát được dòng người dùng đến video advertising. Hiện nay, platform video lớn nhất là Facebook và Youtube, nhưng tất cả dịch vụ internet sẽ sớm nhảy vào vùng đất màu mỡ này, giống như xu hưởng đổ xô từ text-heavy sang image-heavy của thập kỷ trước.

Voice: baking search into the OS. Nhiều voice bot như Siri, Google Now, và Alexa đã bắt đầu tích hợp các tính năng (tương tự search) trực tiếp vào hệ đều hành. Hiện nay, trong đa số hoạt động, chất lượng của giao diện giọng nói vẫn chưa đủ tốt đê thay thế giao diện hình ảnh. Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo đang ngày càng được cải tiến nhanh chóng. Voice bot sẽ sớm có thể xử lý những ngôn ngữ ngày càng đa dạng và tương tác trong tương lai.

Tầm nhìn của Amazon là tham vọng nhất: đưa dịch vụ giọng nói lên tất cả thiết bị, từ đó hạ tầm quan trọng của các lớp thiết bị, OS, và ứng dụng (đây cũng chính là những lớp mà Amazon yếu nhất). Không chỉ Amazon, tất cả các công ty công nghệ đều đầu tư mạnh mẽ vào voice và AI. CEO Google, Sundar Pichai gần đây có nói:

bước tiến tiếp theo sẽ làm phai mờ định nghĩa “thiết bị”. Dần dần, bản thân máy tính sẽ biến thành một người trợ lý thông minh giúp đỡ bạn mỗi ngày. Chúng ta sẽ đi từ thế giới đi-động-trước-nhất sang AI-trước-nhất.

Nhìn chung, giao diện AI, hay giao diện giọng nói sẽ là con đường tương lai cho vòng lặp kinh tế internet, và sẽ đẩy các lớp khác vào “hậu trường”. Voice ngày nay còn khá lạ lẫm, nhưng có cuộc cách mạng công nghệ nào lại không bắt đầu như thế này?

Techtalk via medium